Expert in paarden- en mensengedrag
Het lijkt net alsof je paard lacht als hij zijn bovenlip optrekt, zijn neusgaten dichtdrukt, zijn nek en hoofd strekt en soms zelfs zijn ogen helemaal wegdraait - gek ziet het er sowieso uit. Maar waarom flemen paarden nou eigenlijk?
Als je paard fleemt gebruikt hij een extra reukorgaan, dat het vomeronasaal orgaan of orgaan van Jacobson heet. Onder zijn bovenlip zit namelijk een minuscuul klein gaatje waar hij lucht door kan opzuigen om die door het extra reukorgaan te laten onderzoeken. Paarden flemen niet de hele tijd; enkel feromonen, hormonen en hele interessante of aparte geuren zorgen ervoor dat hij zijn lip optrekt.
Feromonen zijn chemische stoffen die enkel binnen de diersoort iets betekenen. Als je een hengst ziet flemen, dan is dat meestal omdat hij de geur van een hengstige merrie heeft waargenomen. Hij wil de feromonen die ze op dat moment verspreidt extra goed wil onderzoeken om te bepalen of ze misschien bereid is om te paren. Merries flemen heel veel in de eerste uren nadat hun veulen is geboren als ze hun kleintje besnuffelen. Wilde paarden kunnen door te flemen hun eigen harem terugvinden, omdat die een specifiek geurprofiel heeft dat verschilt van elke andere harem.
Ook als je je paard net ontwormingspasta in zijn mond hebt gespoten, zie je vaak dat hij fleemt. In dit geval zal dat komen doordat het voor een paard kennelijk een hele rare geur is. Een ander moment dat paarden kunnen flemen is als ze pijn in hun buik of maag hebben. Het is dus heel belangrijk om te kijken naar de totale situatie van je paard om te bepalen wat er precies aan de hand is: welke andere lichaamstaal laat hij zien en in hoeverre wijst die op pijn? In het laatste geval zou ik zeker de dierenarts inschakelen.
Overigens zijn paarden niet de enige dieren die flemen. Sowieso doen alle hoefdieren het, van zebra's tot lama's, van bizons tot herten en van olifanten tot giraffen. Ook katachtigen flemen, al ziet het er bij hun heel anders uit. Nog een weetje: het woord “flemen” komt van het Hoogsaksische “flemmen”, wat “een boosaardig gezicht trekken” betekent.
Flemen en een zoentje geven lijken misschien trucjes waar je weinig aan hebt, behalve voor grappige foto's van je paard. Toch zijn dit juist dingen die op spannende momenten de aandacht van je paard bij je kunnen houden. Uiteraard niet als je paard op het punt staat om te vluchten, te vechten of te verstarren, want dan heeft het weinig zin. Hij zal zich dan namelijk enkel nog op dat wat hij eng vindt focussen. Doe dit dus ruim voordat hij in het rood zit qua spanning. Waarom het werkt? Omdat flemen iets simpels is waar je paard zijn benen niet voor hoeft te verplaatsen, iets dat hij kent vanuit een veilige situatie en iets waarvan hij weet dat hij er een beloning voor krijgt. Daarbij is het een graadmeter om te checken of je paard zijn aandacht nog of weer op jou kan vestigen. Reageert hij in eerste instantie niet, wacht dan geduldig, ontspan zelf zoveel mogelijk en kijk of hij dat na een seconde of 10 tot 15 wel doet. Zodra je weer "contact" hebt, is de hoogste spanning meestal ook voorbij.
Het aanleren van flemen op commando kan je op twee verschillende manieren aanpakken. Sowieso begin je op een plek waar je paard ontspannen is. Bij de eerste manier gebruik je wat voer, bijvoorbeeld een wortel, wat je boven zijn neus houdt om zijn neus omhoog te lokken. Vaak zal je paard er met zijn lip naar reiken en dat lijkt al heel erg op flemen. In het tweede geval zet je iets in dat een sterke geur verspreidt. Uiteraard geen stof die schadelijk kan zijn voor zijn neus of longen! Een natuurlijk parfum of zeep bijvoorbeeld, of onbekend voedsel. Ik heb een paard weleens een prachtige fleemreactie zien geven op een afgekoeld frietje. Wees dus creatief, zolang het veilig is. Trekt je paard zijn lip omhoog als je het voedsel of de geur voor zijn neus houdt, dan klik je met je clicker of zeg je je clickerwoord om hem te laten weten dat dit de bedoeling was en geef je je paard direct een voerbeloning. Vervolgens plak je een hand- of stemcommando ervoor, faseer je het voer of de geur uit, en perfectioneer je het gedrag steeds meer door uiteindelijk enkel nog maar de beweging te belonen die op flemen lijkt.
Veel succes en vooral plezier hiermee!
Wanneer heb jij je paard voor het laatst zien flemen? Had je enig idee waarom hij dat deed?
Hester Stasse, Very Important Horse - Meer ontspanning, plezier en vrijheid met paarden
PS: Kan jij een tip gebruiken om het gedrag van je paard of pony beter te begrijpen of iets te doen aan gedrag waar je niet blij mee bent? Reserveer een gratis Blij Paard Blij Mens-gesprek van een half uur, dan hebben we het erover.
Laat dan je naam en mailadres achter via deze link .