Weetjes over paardengedrag: alert staan

 

Opeens gaat je paard in standje giraf! Veel paarden vertonen dit gedrag regelmatig en op allerlei verschillende plekken. In de wei, op stal, in de bak, tijdens een buitenrit, tijdens een wedstrijd, als je ze van de wei naar de bak, trailer of paddock wilt brengen, op de poetsplaats, in de trailer - echt overal. Plotseling staan ze stokstijf stil met hun hoofd en hals omhoog, hun oren strak naar voren en hun aandacht op een punt gericht. Hierbij zijn de neusgaten en ogen iets verder dan normaal geopend. Het lijkt ook wel alsof je paard op zo’n moment even helemaal in zijn eigen wereld is en dat jouw (stem)signalen niet meer binnenkomen.

 

Prooidier en vluchtdier

Een paard is een prooidier en een vluchtdier. Gebeurt er vlakbij hem plotseling iets en is hij daar niet op getraind, dan denkt hij er niet over na maar gaat hij er gelijk vandoor. In het wild zou hij namelijk "het haasje" zijn als hij dat wel deed. Maar als je paard op een afstandje iets ziet, hoort, of ruikt dan zal hij eerst willen bepalen of hij moet vluchten of niet. Er in volle galop vandoor gaan kost namelijk veel energie. Stel dat hij voor niets vlucht, dan heeft hij die energie dus verspild. Lastig als je batterij half leeg is als er even later een groep wolven of een bergleeuw langskomt die honger heeft.

 

Tijd om het totaalplaatje samen te stellen

Paarden gaan letterlijk even stilstaan bij wat ze waarnemen. Hun zintuigen krijgen daarbij voorrang boven prikkels waar ze aan gewend zijn, zoals bijvoorbeeld jouw (stem)hulpen. Hierdoor kan je paard dan ook even onbereikbaar zijn voor jou. Vervolgens combineren de hersenen van je paard de informatie die binnenkomt via de ogen, neus, oren en hoeven (trillingen!) tot een totaalplaatje en vergelijken ze dat met de ervaringen die ze hebben met vergelijkbare situaties. Op basis daarvan geven de hersenen uiteindelijk het signaal om er wel of niet vandoor te gaan. In geval van twijfel neemt je paard trouwens sowieso de benen en zoals gezegd ook als er vlakbij hem iets onverwachts gebeurt.

 

Tip 1: Geef je paard een time-out

Ga zonder spanning op je leidtouw of teugels zo ontspannen mogelijk naast je paard staan. Meestal zal hij - als dat wat hij waarneemt geen afwijkende bewegingen maakt - na een seconde of 13 (bij het ene paard 15, bij het andere 10) weer "ontdooien" en kunnen jullie weer verder met waar jullie mee bezig waren.

 

Tip 2: Verplaats je in je paard

Als je daar toch staat te wachten totdat je paard zich weer van je bewust wordt, zou je zijn gedrag kunnen spiegelen. Zie je jouw paard opeens verstarren en alert gaan staan, ga dan eens naast je paard staan, ontspan je en richt je aandacht op het punt waar hij op gefocust is. Ga vervolgens je zintuigen een voor een af:

* Wat zie je?

* Wat hoor je?

* Wat ruik je? Hierbij en bij het luisteren kan het helpen om even je ogen dicht te doen; de oren en reukzin van je paard zijn scherper dan die van jou, dus dan helpt het als je je even enkel concentreert op wat er via je oren, respectievelijk neus binnenkomt.

* Wat voel je? Onze voeten zijn natuurlijk niet zo goed uitgerust om trillingen in de grond waar te nemen als de hoeven van je paard, maar het is altijd interessant om te checken of er via je voeten iets binnenkomt.

Kan je op basis van wat je waarneemt begrijpen waarom je paard reageerde? Lijkt het silhouet van die boomstronk bijvoorbeeld op dat van een poema die klaar zit om aan te vallen? Heeft het geluid wat je hoort veel weg van ritselende bladeren of een brekend takje? Doet de geur je denken aan die van een dood dier of vuur? Trilt de grond alsof er een kudde paarden op de vlucht is? Door je in te leven in de wereld van je paard, besef je opeens dat het best wel logisch dat je paard alert ging staan om dat vreemde ding, dier of mens beter te kunnen zien, ruiken en horen. En waarom hij misschien zelfs wil vluchten. Als je weet wat je paard spannend vindt , kan je daar gericht op trainen, bijvoorbeeld door een schriktraining met hem te doen.

 

Tip 3: Leid je paard af

Door je paard op commando kleine simpele oefeningetjes te laten doen die hij goed kan - bijvoorbeeld een stapje voor-, zij- of achterwaarts zetten, inbuigen, flemen, zijn hoofd schudden, of een (hand)target aanraken - en waar hij het liefst ook een (voer)beloning voor krijgt, kan je je paard afleiden van datgene waar hij zo gefocust op is. Deze situatie is voorspelbaar en controleerbaar, twee dingen die heel belangrijk zijn voor paarden om hun spanning te reduceren.

Let op-1: zorg ervoor dat je zelf bewust ontspant om je paard te helpen.

Let op-2: is de spanning te hoog, dan zal je paard even niet op je commando's reageren. Op zo'n moment kan het helpen om hem rustig een achteruit te laten stappen. Zeker als je dit vaak oefent, zal je paard dat op de automatische piloot kunnen doen. Vaak zal hij iets ontspannen doordat je op deze manier de afstand tussen hem en dat waar hij op reageert groter maakt. Als je merkt dat je paard op het punt staat om te vluchten, dan kan je hem beter rustig nog verder achteruit laten stappen tot de spanning gezakt is in plaats van om te draaien, want vaak zal hij juist vluchten als dat enge ding, dier of mens achter hem is.

 

Bos- en bakkabouters bestaan!

Houd er overigens wel rekening mee dat je paard de wereld anders waarneemt dan jij. Het kan dus best zijn dat hij iets heeft gezien, gehoord, geroken of gevoeld, wat een mens NIET kan waarnemen. Goed om in je achterhoofd te houden als jullie weer eens een bos- of bakkabouter tegenkomen. ;-)

 

Heb jij achteraf weleens “O, vandaar!” gedacht als je paard heel alert naar iets stond te kijken, ruiken en/of luisteren en je je realiseerde waarom hij dat deed? Ik hoor het graag!

 

Hester Stasse, Very Important Horse - Meer ontspanning, plezier en vrijheid met paarden

PS: Meer weten over de lichaamstaal van je paard? Word een (betere) paarden(f)luisteraar door mee te doen aan mijn online masterclass "Paardentaal begrijpen en leren 'spreken'". Deze geef ik regelmatig, dus kijk even hier om te zien wanneer de volgende gepland staat en meld je aan.

Op de hoogte blijven van mijn blogs en artikelen?

Laat dan je naam en mailadres achter via deze link .