Very Important Horse

Onderzoekster Sue Dyson heeft de afgelopen jaren meer dan 400 paarden onderzocht om een ethogram (gedetailleerde beschrijving van gedrag) te ontwikkelen voor de signalen die paarden kunnen geven als ze pijn hebben terwijl ze bereden worden. De Engelse is heel gepassioneerd over dit onderwerp omdat er zoveel onbegrip en struisvogelpolitiek voorkomt in de paardenwereld. Om die reden heeft ze in 2022 een korte documentaire laten maken waarin we een jonge amazone volgen wiens paard steeds moeilijker te berijden was.

Wat mij betreft is deze documentaire verplichte kost voor iedereen die paardrijdt, paarden traint en/of lesgeeft. Want hoe eerder je actie onderneemt om de pijn op te lossen, hoe fijner voor het paard en hoe veiliger voor de berijder. Voor de mensen die de Engelse taal best een uitdaging vinden, heb ik de belangrijkste punten en uitspraken hieronder samengevat.

 

Sue Dyson: “Mensen zeggen: ‘Rijd hem er doorheen’ of ‘Zo heeft hij altijd gelopen, dus dat moet normaal zijn voor hem.’ Het lijkt alsof mensen in de paardenwereld er vanuit gaan dat narrige of onwillige paarden, normale paarden zijn. Dat zulk gedrag normaal is voor het paard, in plaats van dat het veroorzaakt wordt door musculoskeletale pijn [pijn in de spieren, de gewrichten, de pezen, de ligamenten en/of de zenuwen]. Paarden proberen via hun gedrag met ons te communiceren. Wij moeten leren luisteren naar wat ze “zeggen” en leren begrijpen wat wanneer belangrijk is.”

 

In haar onderzoek identificeerde ze 24 gedragingen die 10 keer zo vaak voorkomen bij (soms moeilijk zichtbare) kreupele paarden dan bij gezonde paarden. Als er meer dan 8 van deze signalen zichtbaar zijn bij een paard, dan heeft het pijn. Deze gedragingen zijn:

1. Herhaaldelijke veranderingen van de hoofdpositie (op en neer)
2. Gekanteld hoofd
3. Hoofd 10 seconden of langer voor de loodlijn
4. Hoofd 10 seconden of langer achter de loodlijn
5. Hoofd wordt herhaaldelijk heen en weer bewogen
6. Oren 5 seconden of langer naar achteren gedraaid of plat
7. Oogleden gesloten of half gesloten
8. Sclera (oogwit) herhaaldelijk zichtbaar
9. Intens staren gedurende 5 seconden of langer
10. Mond wordt herhaaldelijk gedurende 10 seconden of langer geopend en gesloten, waarbij de tanden zichtbaar kunnen zijn (kaken kunnen geopend zijn)
11. Tong zichtbaar, uit de mond gestoken of uit de mond hangend
12. Bit door de mond getrokken naar een kant
13. Staart stevig aangeklemd in het midden of naar een kant gehouden
14. Herhaaldelijk zwiepen met de staart
15. Spontane veranderingen van gang
16. Herhaaldelijk wisselen van linker- naar rechtergalop en omgekeerd
17. Achterbenen volgen de voorbenen niet / Galop op drie sporen
18. Gang te langzaam
19. Herhaaldelijke veranderingen van snelheid
20. Struikelen, over de grond slepen met een teen/meerdere tenen
21. Gehaaste gang, onregelmatig drafritme
22. Niet voorwaarts
23. Steigeren
24. Bokken of achterwaarts trappen
 

Sue geeft aan dat paarden ook al vaak signalen geven dat er iets mis is voordat je bent opgestegen. Er zijn heel wat paarden die tijdens het opzadelen en aansingelen hun oren naar achteren bewegen of in de nek leggen, hun mond openen, met hun hoofd schudden, hun hoofd richting de singel bewegen, met hun staart zwiepen, heen en weer dribbelen en/of dreigen om te bijten. Helaas worden zulke paarden door sommige mensen nog steeds gezien als paarden die “gewoon” singelnijd hebben. Alleen is dit dus allesbehalve normaal gedrag.

Maagzweren zijn een veelvoorkomende oorzaak van singelnijd. Echter, uit een onderzoek dat Sue leidde, bleek dat er van de 193 paarden die werden geobserveerd tijdens het opzadelen en aansingelen, abnormaal gedrag 1,4 keer vaker voorkwam bij paarden die kreupel waren, of die afwijkingen in hun gang lieten zien tijdens de galop. Hierbij ging het ofwel om een slecht passend zadel, ofwel om ruiters die op het achterste deel van het zadel zaten, ofwel omdat de paarden pijn bleken te hebben terwijl ze bereden werden.

Paarden zijn meesters in het associeren, waardoor ze nadat ze een paar keer hebben meegemaakt wat er gaat gebeuren nadat ze opgezadeld en aangesingeld worden, precies weten dat die gebeurtenissen voorspellers zijn van een pijnlijke of ongemakkelijke rit. Sommige paarden laten het gedrag al een stap eerder zien, namelijk tijdens het poetsen.

 

Sue: “Ik vind dat de paardeneigenaar sterk moet zijn. Die moet zeggen: ‘Ik ben de persoon die het paard het beste kent. En als ik denk dat er iets niet klopt, ook al zegt iedereen op stal dat er niets aan de hand is, en ook al zegt de dierenarts dat er niets aan de hand is, als ik het gevoel heb dat er iets mis is, dan blijf ik bij mezelf en laat ik het verder uitzoeken.’”

Als je de kleine signalen van je paard opvangt en serieus neemt, dan kan je voorkomen dat er iets onherstelbaar beschadigd raakt in zijn lichaam. En dat willen we toch allemaal: zo lang mogelijk genieten van ons vierbenige maatje?

 

Sue: “Ik vind dat we allemaal moeten leren luisteren naar paarden, omdat ze proberen om met ons te communiceren, hoe subtiel ze dat ook doen.”

En daar sluit ik me volledig bij aan.

Je vindt de volledige documentaire (in het Engels) hier.

 

Hester Stasse, Very Important Horse - Betrouwbaar partnerschap met je paard en jezelf

Let op: Ik weet niets over de achtergrond van het paard op de foto (een paar jaar geleden genomen tijdens een internationaal springconcours) en deze is dus enkel ter illustratie. Dit paard laat een aantal van de signalen zien die Sue Dyson beschrijft: oogwit zichtbaar, intens staren, hoofd achter de loodlijn, gekanteld hoofd, geopende mond waarbij de tanden zichtbaar zijn, en zwiepen met de staart. Gezien de strakke manier waarop het paard gereden werd, vermoed ik dat hij de signalen vooral als reactie op de ruiterhand gaf. Overigens is uit verschillende onderzoeken gebleken dat meer dan 50% van de sportpaarden last heeft van maagzweren...